Erfrecht langstlevende echtgenoot

Ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap, dan ben je volgens het wettelijk erfrecht de langstlevende echtgenoot als je partner overlijdt. Je hebt dan officieel recht op een deel van de erfenis. Welke rechten en plichten heb je als je de langstlevende echtgenoot bent?

Erfrecht langstlevende echtgenoot

Als iemand overlijdt zonder een testament achter te laten, treedt het wettelijk erfrecht in werking. De erfenis wordt dan verdeeld over de langstlevende echtgenoot en de eventuele kinderen van de overledene. Op papier gaat de ene helft naar de langstlevende echtgenoot en de andere helft wordt verdeeld over de kinderen. Maar in de praktijk ontvang je als langstlevende echtgenoot de gehele erfenis.

Je kunt als langstlevende echtgenoot dus financieel gezien door blijven leven zoals je gewend was. Ondanks dat de kinderen misschien een deel van de waarde van het huis erven, kun je in de woning blijven wonen. Ook het vermogen in elke andere vorm blijft tot je beschikking staan. De overheid heeft dit zo geregeld, omdat je als langstlevende echtgenoot financiële problemen zou kunnen krijgen als je het kindsdeel van de erfenis direct zou moeten afstaan.

Let op: De langstlevende echtgenoot erft ook de schulden. Deze schulden maken de erfenis lager. Als langstlevende echtgenoot moet je de openstaande schulden meestal meteen betalen. Als je meer schulden erft dan vermogen, dan kun je de erfenis verwerpen.

Erfenis langstlevende echtgenoot en de kinderen

De kinderen krijgen hun deel van de erfenis alleen op papier. Pas als je zelf overlijdt, krijgen zij hun deel van de erfenis van je partner. Het enige wat de kinderen krijgen, is een vordering. Dit wil zeggen dat je in feite een schuld aan de kinderen hebt ter hoogte van hun deel van de erfenis. Deze schuld heeft geen fiscale gevolgen. Je mag de schuld dus niet aftrekken van je belastbaar vermogen in box 3 en de kinderen hoeven de vordering niet op te geven als vermogen in box 3.

Omdat je kinderen de erfenis nog niet krijgen, betalen zij ook de erfbelasting nog niet. Deze schiet je als langstlevende echtgenoot meestal voor vanuit het vermogen uit de erfenis.

Ondanks dat een deel van het vermogen en van het huis tot de erfenis van de kinderen behoort, mag je zelf gebruik blijven maken van het vermogen. Het blijft namelijk je eigendom. Je mag dus in het huis blijven wonen en je kunt geld uitgeven dat tot de erfenis behoort.

Let op: Je hebt als langstlevende echtgenoot het recht om het vermogen uit het kindsdeel te gebruiken. Maar als je dit geld verkwist, kunnen de kinderen via de kantonrechter regelen dat het geld onder toezicht komt te staan.

Trouw je opnieuw?

Als je opnieuw trouwt, dan neem je de waarde van de erfenis mee naar het nieuwe huwelijk. De vordering van de kinderen blijft bestaan, maar het erfrecht treedt opnieuw in werking als je tijdens dit huwelijk overlijdt. Dat wil zeggen dat je nieuwe partner de erfenis van de kinderen krijgt totdat hij of zij ook overlijdt. Zo moeten de kinderen langer wachten op de erfenis, of je nieuwe partner kan de erfenis opmaken.

Dit voorkom je door dit in je testament anders te regelen of door je kinderen aan te raden wilsrechten in te roepen over hun erfdeel. Op deze manier krijgen zij het blote eigendom en jij het vruchtgebruik. Als jij dan overlijdt, krijgen zij het vruchtgebruik en zijn zij dus volledig eigenaar. Maar zij kunnen het vruchtgebruik ook bij de stiefouder laten.

Erfrecht langstlevende echtgenoot en vruchtgebruik

Bij vruchtgebruik zijn de kinderen de ‘blote eigenaren’ van bijvoorbeeld de woning en de langstlevende echtgenoot is de vruchtgebruiker. Je kunt dan in de woning blijven wonen en je blijft zelf verantwoordelijk voor bijvoorbeeld de hypotheek. Maar de woning verkopen of de waarde omlaag halen mag niet.

Vruchtgebruik kan op de volgende manieren gevestigd worden:

• Je schenkt het blote eigendom bij leven aan de kinderen
• Je legt in een testament vast dat de kinderen bij overlijden van een van de ouders het blote eigendom direct erven
• Als de kinderen wilsrechten inroepen, bijvoorbeeld als je opnieuw trouwt. Zo voorkomen de kinderen dat hun deel van de erfenis naar de nieuwe stiefouder gaat als jij komt te overlijden

Dit vruchtgebruik heeft geen fiscale gevolgen voor jou of voor de kinderen.